Dün “Atatürk’ün İzinde Ve Gölgesinde Damal Festivali”ne katıldık. Her yıl Haziran ayının 15’i ile Temmuz ayının 15’i arasında, saat 18.00 sularında, Damal”ın Atalar Mahallesi ve Yukarı Gündeş köyleri civarından bakıldığında, Karadağlar’a Atatürk’e çok benzeyen bir silüet düşer ve Damal’da bu silüet geniş katılımlı şenliklerle kutlanır.
Dün Damal ilçesinin karşısındaki ormanın eteğinde çadırlar kuruldu, kadın erkek bir arada, binlerce insan çalıp oynadı, bir ağızdan türküler söyledi. Ardahanlı yazarlar ve sanatçılar da bir çadırda kitaplarını sergilediler.
Damal halkı Cumhuriyet ilkelerine sıkı sıkıya bağlı, cinsler eşitliğine inanan, paylaşımcı yurtsever insanlardır. Horasan kökenli Oğuz oymaklarından gelirler. Türkmen Alevisi ya da Kızılbaş olarak adlandırılan bu halk, Anadolu’da Türkçenin yaygınlaşmasında, Osmanlı İmparatorluğu kuruluş yıllarında çok etkin olmuş, kurucu beylerin yakın koruma gücü olarak görev almış, ancak Yavuz Sultan Selim’in halifeliği üstlenmesinden ve 16. Yüzyıl başında Anadolu’da çoğunluğu oluşturan Aleviliğin gözden düşmesinden sonra baskı gören bir topluluk durumuna gelmiştir. Bu yüzyıldan sonra Alevilik kadar Türklük kavramı da geriye itilmiş, “İslam ümmeti” kavramı öne çıkmış, devşirmelerle yönetilmeye başlanan, türlü çeşitli entrikaların döndüğü, şehzadelerin boğazlandığı bir saray ve taht anlayışı devlet geleneğine hâkim olmuştur. Damal halkının büyük bir kısmı da bu Osmanlı yozlaşması sürecinde Anadolu’nun farklı bölgelerinden sürgün edilerek ya da gönüllü olarak bölgeye gelip yerleşmişlerdir.
Kurtuluş Savaşı’na binbaşı rütbesi ile katılan ve Büyük Zafer öncesi Dumlupınar’da yaşanmış talihsiz bir kazadan sonra Kazım Karabekir’in kolordusunda görevli iken rütbesinin elinden alınmasının arkasından İstanbul’a dönmeyip bölgede gönüllü köy öğretmeni olarak kalan ve Hanak Nahiye Müdür Yardımcılığı da yapan dedem Kemal Bey’in (yörede İstanbullu Kemal Bey olarak bilinirmiş, birkaç yıl önce yüz yaşını tamamladıktan sonra sonsuzluğa göçen Damallı Kâtip Amca’dan dedemin anılarının da bulunduğu uzun bir ses kaydı almıştım; ne yazık ki bu ses kaydı teknik bir sorun nedeniyle silindi) çevredeki zorba beylerin baskılarına uğrayan Damal’ın Türkmen köylülerinden yana olduğu, dilekçelerini yazdığı, genç Cumhuriyetin hukuk sistemini kullanarak onların haklarını koruduğunu, bu nedenle kaldığı evin kurşunlandığını yıllar yılı bizimle birlikte yaşayan Orta Hanaklı Kayaların kızı, Büyükannem Selvi’den dinlemiştim…
“Atatürk’ün İzinde Ve Gölgesinde Damal Festivali”nin, tam da ülkemizde millet-ümmet tartışmalarının yaşandığı günlere denk gelmiş olması olaya daha da büyük bir anlam kazandırdı.
Emperyalizm, Napolyon’dan beri İslam ülkelerinde egemen olmak, yeraltı ve yerüstü kaynaklarını kolayca sömürebilmek, kendisine sadık ve çıkarcı işbirlikçileri bulabilmek için İslam inancını, özellikle de “Sünni İslam”ı kullanıyor. İslam coğrafyasında 20. Yüzyılla birlikte İngiliz ve Fransız emperyalizmi yerine hâkim duruma geçen ABD emperyalizmi eliyle Orta Doğu’da, yakın zamanlarda Afganistan’da, Suriye’de yaşananlar emperyalizmin inançları kullanarak bölgeyi nasıl Orta Çağ karanlığına doğru kaydırmayı başardığını, emperyalizmin vuru gücü İsrail’in saldırgan politikalarla nasıl adım adım ilerlediğini gün gün izleyerek yaşadık.
Türkiye’de “Barış süreci” adı altında yaşanan gelişmeler Türkiye Cumhuriyeti kuruluş ilkelerini de yeniden tartışmaya açtırdı. Emperyalizm çağında farklı halk ve milletlerin bir arada sağlıklı bir uluslaşma süreci yaşayamadığını, etnik ve kültürel farklılıkların emperyalist politikalar tarafından kullanıldığını Osmanlı çöküş döneminden beri biliyoruz. Bu dönemde tartışmaya açılan “Üç Tarz-ı Siyaset” içinden Osmanlı sarayının dışladığı Türkçülük öne çıkmış, Turancılık düşüncesini “İmperyalist Türkçülük” olarak değerlendiren “Milletlerin kendi kaderlerini tayin hakkını ve Demokratik Türkçülüğü” savunan Yusuf Akçura, Mustafa Kemal Paşa’yı ve Cumhuriyet’in tarihe bakış açısını önemli ölçüde etkilemişti. Anadolu Rönesansı adlı yapıtta bu süreci ayrıntılarıyla ele almıştım.
Şimdi önümüze konan “Barış Süreci”nde yol arkadaşlığı yapıyor görünen siyasi düşüncelerin emperyalizmin bölgedeki politikalarının önündeki engellerin kaldırılması için bir araç kılınacağı, Cumhuriyet kurucu düşüncesinin ve “ulusal” direniş mekanizmalarının yok edilebilmesi için kullanılacağı kanısı öne çıkmaya başlamıştır. Barışa evet ama girdiği her yerde Orta Çağ karanlığı getirmiş, kadın ve insan haklarını, demokratik hukuk devleti ilkelerini ezip geçmiş, halkları karanlığa ve yoksulluğa mahkûm etmiş emperyalist planlara hayır demek zorundayız.
Türkiye Cumhuriyeti yurttaşları çok önemli bir uyanış süreci içine girdi. İç barışı da dış barışı da sağlayabilmenin tek yolu, emperyalizme karşı yeni bir Kuvayımilliye ruhunun yaşatılmasıdır. Cumhuriyet’in sağladığı olanakların ezilip geçilmesine, hukuk, demokrasi ve adalet ilkelerinin yok edilmesine el birliği ile karşı koymak zorundayız. Her şey, herkesin gözü önünde açıkça konuşulup tartışılmalı, çifte standartlı yargı kararlarına artık yeter denmelidir. Halkın ezici çoğunluğuyla seçilmiş yerel yöneticiler “Kent uzlaşısı” yaptıkları suçlamalarıyla zindanlara atılırken başka birileri halklar arasında nefret tohumları saçmak için kullandığı kavram, örgüt ve kişilerle işbirliği yapmayı, yol yürümeyi kendisine hak biliyor.
Bu zor günleri el birliği ile, el ele, kol kola geçmek, üzerimizde oynanan oyunlara karşı uyanık olmak zorundayız.
Selam olsun yurtsever ve çalışkan Damal halkına, selam olsun barıştan, demokrasiden, hukuktan ve Cumhuriyet’in aydınlık geleceğinden yana olanlara.
Gününüz aydın olsun…
14 Temmuz 2025, Alper Akçam
